درحالی‌که آلودگی هوا، ترافیک سنگین و خطرات ناشی‌از خودروهای فرسوده به یکی از معضلات بزرگ شهرهای ایران تبدیل شده‌اند، صنعت خودرو کشور با چالش‌های پیچیده‌ای روبه‌رو است و کمتر کسی به آن‌ها توجه دارد. مشکلات اقتصادی، تحریم‌ها و عدم توانایی در به‌روزرسانی تکنولوژی‌های موجود، موجب تعطیلی مراکز اسقاط خودرو و انباشت تعداد زیادی از خودروهای کهنه و آلاینده در جاده‌ها شده، این در حالی است که اسقاط صحیح خودروهای فرسوده می‌تواند راه‌حلی مؤثر برای کاهش آلودگی، بهبود ایمنی جاده‌ها و بازیافت منابع ارزشمند باشد.
مصطفی جودی، از مدیران صنف اسقاط و بازیافت خودرو های فرسوده، در گفت‌وگو با «دنیای‌خودرو» به تحلیل وضعیت شبکه خرید و اسقاط خودرو در کشور پرداخت و از مشکلات جدی موجود در این بخش سخن گفت. او با اشاره به تعطیلی مراکز اسقاط به دلیل چالش‌های اقتصادی، تحریم‌ها و عدم سرمایه‌گذاری مناسب، توضیح داد این امر به بحران جدی در بازار خودرو منجر شده است. جودی بیان کرد که تعطیلی این مراکز نه‌تنها باعث افزایش تعداد خودروهای فرسوده و آلاینده در جاده‌ها شده، بلکه مشکلات زیست‌محیطی و ایمنی جاده‌ها را نیز به شدت تشدید کرده است.
طبق گفته جودی، با بازیافت قطعات خودرو و استفاده مجدد از مواد اولیه، می‌توان علاوه‌بر کاهش هزینه‌های تولید، اشتغال‌زایی در بخش‌های مرتبط با بازیافت و صنایع وابسته را افزایش داد. جودی همچنین تاکید کرد که بازسازی و تقویت مراکز اسقاط می‌تواند به بازگشت شفافیت و قانونی بودن به بازار خودرو و ایجاد یک سیستم منسجم برای تامین خودروهای کمترآلاینده و کارآمد کمک کند. این اقدامات نه‌تنها به بهبود شرایط زیست‌محیطی کمک خواهد کرد، بلکه باعث ارتقای کیفیت زندگی شهروندان و کاهش هزینه‌های بلندمدت ناشی از آلودگی هوا و حوادث جاده‌ای خواهد شد.
شبکه خرید خودرو فرسوده به‌عنوان یک سیستم جامع و سازمان‌یافته برای جمع‌آوری و اسقاط خودروهای فرسوده در کشور، چه فرآیندها و مراحلی را دربرمی‌گیرد و چگونه این شبکه می‌تواند اطمینان از صحت اسناد، تطبیق قانونی خودرو و ایجاد شفافیت در بازار خودرو را فراهم سازد؟
شبکه خرید خودرو به‌عنوان یک سیستم منسجم برای جمع‌آوری و تامین خودروها در کشور عمل می‌کند. در این شبکه، خودروها از نقاط مختلف کشور جمع‌آوری می‌شوند و همراه با اسناد لازم، ازجمله برگ‌سبز، مدارک خلافی و سایر مستندات، به مراکز تعیین‌شده منتقل می‌شوند.
این مرحله ابتدایی بسیار مهم است. زیرا تضمین می‌کند که تمام اطلاعات مربوط به خودرو به‌طور کامل و دقیق ثبت شده است. پس ازجمع‌آوری خودروها، مدارک مربوطه به پلیس راهور تحویل داده می‌شود. در این مرحله، پلیس راهور به بررسی و تایید مدارک می‌پردازد تا اطمینان حاصل شود که هیچ‌گونه مغایرت یا نقصی در اسناد وجود ندارد.
این بررسی شامل تایید هویت مالک، وضعیت قانونی خودرو و همچنین بررسی سوابق تخلفات احتمالی است. پس از تایید مدارک، فرم بازدید صادر می‌شود و خودرو با پلاک و شاسی آن تطبیق داده می‌شود. این مرحله نهایی در فرآیند خرید خودرو، به تایید نهایی و ثبت اطلاعات خودرو در سیستم‌های مربوطه منتهی می‌شود. بدین ترتیب، شبکه خرید خودرو به ایجاد یک سیستم شفاف و قانونی در بازار خودرو کمک می‌کند و اطمینان حاصل می‌کند که خریداران با اطمینان بیشتری اقدام به خرید خودرو کنند.
فرآیند اسقاط خودرو چه مراحلی را شامل می‌شود و چگونه می‌توان از این فرآیند برای کاهش آلودگی محیط‌زیست و بهبود امنیت جاده‌ها بهره‌برداری کرد؟
پس از تایید اصالت خودرو، فرآیند اسقاط به‌طور رسمی آغاز می‌شود. این مرحله ابتدایی بسیار حائز اهمیت است. زیرا اطمینان حاصل می‌کند که خودرو واقعا نیاز به اسقاط دارد و از نظر قانونی مجاز به این کار است. در این مرحله، مدارک مربوط به خودرو بررسی می‌شود و پس از تایید، خودرو به مرکز اسقاط منتقل می‌شود. در مرحله بعد، قطعات مختلف خودرو ازجمله موتور، گیربکس و سایر اجزا از بدنه جدا می‌شوند. این جداسازی به دقت انجام می‌شود تا از آسیب به قطعات قابل بازیافت جلوگیری شود. قطعاتی که هنوز قابل استفاده هستند، به مراکز تعمیر و بازیافت ارسال می‌شوند.
این اقدام نه‌تنها به کاهش هزینه‌ها کمک می‌کند، بلکه به حفظ منابع طبیعی و کاهش آلودگی نیز می‌انجامد. در نهایت، بدنه خودرو پس از پرس شدن و کاهش حجم، به صنایع فولاد و بازیافت فلزات ارسال می‌شود. این مرحله از فرآیند اسقاط به بازیابی فلزات و استفاده مجدد از آن‌ها در تولید محصولات جدید کمک می‌کند. بدین ترتیب، فرآیند اسقاط خودرو نه‌تنها به بهبود امنیت جاده‌ها و کاهش تعداد خودروهای فرسوده کمک می‌کند، بلکه به حفاظت از محیط زیست و کاهش آلودگی نیز می‌انجامد.
چه عواملی باعث تعطیلی مراکز اسقاط خودرو در کشور شده‌اند و این تعطیلی چه تاثیری بر مشکلات زیست‌محیطی و امنیت جاده‌ها دارد؟
مراکز اسقاط خودرو در سال‌های گذشته به دلیل مشکلات اقتصادی و تحریم‌ها با چالش‌های جدی مواجه شدند. این مشکلات باعث کاهش سرمایه‌گذاری در این بخش و عدم توانایی مراکز اسقاط در تامین تجهیزات لازم برای انجام فرآیند اسقاط شدند. در نتیجه، بسیاری از این مراکز به دلیل عدم سودآوری و عدم امکان ادامه فعالیت، تعطیل شدند. تعطیلی مراکز اسقاط، به تعویق افتادن طرح‌های اسقاط خودرو را به همراه داشت.
این امر نه‌تنها باعث افزایش تعداد خودروهای فرسوده در جاده‌ها شد، بلکه مشکلات زیست‌محیطی و ایمنی را نیز تشدید کرد. خودروهای فرسوده معمولا آلاینده‌های بیشتری تولید می‌کنند و در نتیجه به آلودگی هوا و کاهش کیفیت زندگی شهروندان دامن می‌زنند.
همچنین این خودروها به دلیل نقص فنی می‌توانند خطرات جدی برای امنیت جاده‌ها ایجاد کنند. علاوه بر این، تعطیلی مراکز اسقاط بر روند بازیافت و استفاده مجدد از قطعات خودرو نیز تاثیر منفی گذاشت. با کاهش فعالیت این مراکز، فرصت‌های بازیافت و کاهش ضایعات فلزی به حداقل رسید و منابع طبیعی بیشتری به هدر رفت. بنابراین، تعطیلی مراکز اسقاط نه‌تنها به مشکلات اقتصادی دامن زد، بلکه به مشکلات زیست‌محیطی و ایمنی نیز افزوده است.
مزایای اقتصادی و زیست‌محیطی طرح اسقاط خودرو چیست و چگونه می‌تواند به بهبود شرایط اقتصادی و کاهش آلودگی محیط‌زیست کمک کند؟
اسقاط خودروهای فرسوده به‌طور قابل توجهی به کاهش آلودگی هوا کمک می‌کند. این خودروها معمولا به دلیل سن بالا و تکنولوژی‌های قدیمی، آلاینده‌های بیشتری تولید می‌کنند و در نتیجه، کیفیت هوا را تحت تاثیر قرار می‌دهند. با حذف این خودروها از جاده‌ها و جایگزینی آن‌ها با خودروهای نوتر و با تکنولوژی‌های پیشرفته‌تر، می‌توان به کاهش میزان آلاینده‌ها و بهبود کیفیت هوای شهرها دست یافت. علاوه بر کاهش آلودگی، اسقاط خودروهای فرسوده به صرفه‌جویی در مصرف سوخت نیز کمک می‌کند.
خودروهای جدید معمولا دارای موتورهای بهینه‌تری هستند که مصرف سوخت کمتری دارند. با افزایش تعداد خودروهای کارآمد در جاده‌ها، میزان مصرف سوخت کاهش می‌یابد و این امر نه‌تنها به صرفه‌جویی اقتصادی کمک می‌کند، بلکه وابستگی به منابع سوخت فسیلی را نیز کاهش می‌دهد. از سوی دیگر، بازیافت قطعات خودرو منافع اقتصادی قابل توجهی برای کشور به همراه دارد.
با جداسازی و بازیافت قطعات مختلف خودرو، می‌توان مواد اولیه را دوباره به چرخه تولید بازگرداند که این امر به کاهش هزینه‌های تولید و حفظ منابع طبیعی کمک می‌کند. همچنین این فرآیند می‌تواند موجب ایجاد اشتغال در بخش‌های مرتبط با بازیافت و صنایع وابسته شود و به رشد اقتصادی کشور کمک کند.
